هر آنچه که باید در مورد نحوه ارزیابی املاک بدانید

زمان مطالعه: 12 دقیقه

در دهه‌های گذشته موضوع ارزیابی املاک مسکونی، تجاری، اداری، صنعتی و قیمت‌گذاری بر روی آن‌ها به یکی از موضوعات مورد بحث در بخش‌های اقتصادی تبدیل شده است. به‌طوری‌که در حال حاضر کمتر مجموعه اقتصادی وجود دارد که با موضوع قیمت‌گذاری و نحوه ارزیابی املاک بیگانه باشند. موضوع ارزیابی املاک و قیمت‌گذاری بر روی آن، دارای ابعاد بسیار گسترده‌ای است. از این رو لازم است تا به فراخور موضوع، مشخصات و ویژگی‌های آن مورد بررسی قرار بگیرد.

در کشور ایران نحوه ارزیابی املاک و قیمت‌گذاری بر روی آن، با قوانین و فرمول خاصی مطابق نیست. بلکه برای انجام این کار، کارشناسان شرایط و عوامل محیطی و اقتصادی کشور را در کنار مشخصات ملک، در نظر می‌گیرند. از این رو میزان رشد قیمت‌ها با توجه به تغییر معیارها در ارزیابی املاک متفاوت است.

کارشناسان در نحوه ارزیابی ملک پارامترهای مختلفی نظیر قیمت روز بازار در املاک، کاربری فعلی ملک، مساحت و متراژ آن، نوع سند، هندسه و ابعاد سازه، دسترسی‌ها، میزان نورگیری ملک امکانات و تجهیزات ساختمان و… را در نظر می‌گیرند. در بخش‌های دیگر این مقاله پارامترهایی که بر روی قیمت‌گذاری ملک تأثیر دارند، به‌طور دقیق‌تر بررسی خواهند شد.

به دلیل اهمیت بالای قیمت‌گذاری بر روی ملک‌های مختلف و کاربرد بسیار زیادی که دارند تصمیم گرفته‌ایم نحوه ارزیابی املاک و هر آنچه که بایستی در این باره بدانید را برای شما به‌طور کامل شرح دهیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

---

کتاب آموزش مشاور املاک به شیوه شزوما

دوره جامع هفت روش سرمایه‌گذاری املاک

تعریف ارزیابی املاک و نحوه ارزیابی املاک

ارزیابی ملک عملی است که ارزش واقعی یک ملک را بر اساس عوامل و شرایط گوناگون در موقعیت و زمان و مکان قرارگیری ملک در منطقه مشخص می‌کند. در صورت نیاز به قیمت‌گذاری یک ملک، صاحب آن به دادگستری مراجعه کرده و با ثبت درخواست، ارزش واقعی ملک خود را تعیین می‌کند.

توجه داشته باشید که نحوه ارزیابی املاک، کار بسیار سخت و زمان‌بری است و بایستی عوامل و شرایط متعددی در نظر گرفته شوند. این کار توسط کارشناسان دادگستری انجام می‌شود.

افرادی که وظیفه ارزیابی املاک را بر عهده دارند

نحوه ارزیابی املاک یک کار بسیار حساس بوده و لازم است تا افراد مسئول در این پروژه دقت بسیار زیادی به خرج دهند. از این رو دولت وظیفه این کار را بر عهده افراد آموزش دیده قرار داده است. افرادی که دارای دانش و تجربه کافی در این کار هستند تحت نام کارشناس دادگستری در زمینه قیمت‌گذاری املاک فعالیت می‌کنند.

دلایل ارزیابی املاک شرکت‌های دولتی و خصوصی

ارزیابی املاک هم برای شرکت‌های دولتی و هم برای شرکت‌های خصوصی وجود دارد. این شرکت‌ها دلایل مختلفی را برای قیمت‌گذاری بر روی ملک‌ها دارند. این دلایل بر روی نحوه ارزیابی املاک نیز اثر می‌گذارند.

 از جمله دلایل ارزیابی املاک شرکت‌های دولتی و خصوصی می‌توان به عواملی نظیر ارزیابی و قیمت‌گذاری جهت تعیین ارزش دفتری، ارزیابی و قیمت‌گذاری جهت افزایش سرمایه، ارزیابی و قیمت‌گذاری جهت محاسبه هزینه استهلاک، سندیت رسمی جهت انجام امور مالی و ارزیابی جهت انجام امور مالیاتی و حسابداری اشاره کرد.

مهم‌ترین عوامل قابل‌تأمل در ارزیابی املاک

نوع سند ملک به عنوان یکی از موارد مهم در نحوه ارزیابی املاک و قیمت‌گذاری ملک شناخته می‌شود. درواقع اولین موردی که کارشناسان ارزیابی ملک به آن توجه می‌کنند این موضوع است که آیا ملک سند دار است یا قولنامه‌ای. این کار به آن جهت دارای اهمیت است که اگر ملکی دارای قولنامه باشد، ارزش آن به مراتب از یک ملک مشابه سنددار کم‌تر است.

توجه داشته باشید که در میان املاک سنددار، نوع سند نیز در تعیین ارزش و قیمت یک ملک تأثیر زیادی دارد. به همین دلیل کارشناسانی که به ارزیابی و قیمت‌گذاری بر روی یک ملک مشغول هستند، بایستی اطلاعات دقیقی از نوع سند داشته باشند. اگر اطلاعاتی در مورد نوع سندهای مختلف ندارید، جای هیچ نگرانی نیست. چرا که ما در ادامه انواع مختلف آن‌ها را برای شما توضیح داده‌ایم.

انواع سند خرید و فروش

در هنگام خرید و فروش یک ملک ممکن است سندهای مختلفی در رابطه با این موضوع به خریدار ارائه شود. از جمله از این سندها عبارت‌اند از:

• تک‌برگ
• منگوله‌دار
• شش‌دانگ
• قولنامه‌ای
• شورایی
• بنچاق
• مشاع
• اوقافی
• عرصه و اعیان
• وکالتی
• تفکیکی
• رهنی

در بین اسناد گفته شده، سند تک‌برگ در سیستم یکپارچه ثبت‌اسناد کشور ثبت‌شده و قابل‌پیگیری است. از این رو سند تک‌برگ به عنوان معتبرترین نوع سند برای یک ملک شناخته می‌شود. اگر زمینی دارای سند تک‌برگ باشد، در نحوه ارزیابی ملک تأثیر داشته و باعث افزایش قیمت آن می‌شود. البته اگر جز سند تک‌برگ، یک زمین از اسناد دیگری نیز برخوردار باشد، مشکلی در فروش ملک وجود نخواهد داشت و تغییرات تنها مربوط به ارزش زمین و قیمت‌گذاری آن ملک است.

مهم‌ترین عوامل در ارزیابی یا قیمت‌گذاری املاک

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، پارامترهای مختلفی در نحوه ارزیابی املاک تأثیر دارند. مساحت سازه، برخورداری از آسانسور و پارکینگ، محل قرارگیری ملک مسکونی از نظر رفت‌وآمد و شلوغی، رعایت اصول ایمنی و مرغوبیت مصالح برای ساخت، میزان روشنایی و نورگیری ملک مسکونی، چند بر بودن ملک مسکونی، امکانات رفاهی ملک، سال ساخت و عمر خانه، تعداد واحدهای موجود در املاک مسکونی آپارتمانی از جمله از مهم‌ترین عوامل در ارزیابی یا قیمت‌گذاری املاک شناخته می‌شوند.

 به دلیل تأثیر مستقیم این عوامل بر نحوه ارزیابی املاک و اهمیت بالایی که در این موضوع دارند، هر کدام از آن‌ها را در بخش‌های جداگانه‌ای بررسی کرده‌ایم.

مساحت یا متراژ ملک

به غیر از سند یک ملک، از تأثیرگذارترین پارامترها در نحوه ارزیابی املاک، مساحت یا متراژ ملک است. هر چقدر که یک ملک بزرگ‌تر باشد؛ یعنی دارای متراژ بیشتری باشد، از ارزش بیشتری نیز برخوردار است.

برخورداری از آسانسور و پارکینگ

وجود آسانسور و پارکینگ از دیگر عوامل مؤثر در قیمت‌گذاری یک ملک دانسته می‌شود. امروزه وجود آسانسور و یک پارکینگ اختصاصی از جمله از مزایای یک ساختمان حساب می‌شود. ارزش این پارامترها بر روی قیمت‌گذاری یک ملک، زمانی افزایش می‌یابد که مساحت آن زمین بزرگ بوده و تردد در آن نیز زیاد باشد. اگر یک ساختمان دارای طبقه متعددی باشد، وجود آسانسور در آن ضروری می‌شود. در صورت عدم وجود آسانسور و پارکینگ در یک ساختمان چند طبقه، ارزش آن در قیمت‌گذاری کاهش می‌یابد.

محل قرارگیری ملک

در هنگام خرید و فروش یک ملک، از جمله از مواردی که مورد توجه خریداران است، محل قرارگیری و موقعیت جغرافیایی آن است. اگر یک ملک در موقعیت جغرافیایی مناسبی قرار بگیرد و به مراکز مهم دسترسی مستقیم و آسانی داشته باشد در نحوه ارزیابی آن ملک، امتیاز مثبتی محسوب می‌شود.

امروزه موقعیت قرارگیری یک ملک جز ضرورت‌های مهم حساب می‌شود. از این رو کارشناسان نیز از آن به‌عنوان یک پارامتر بسیار مهم در نحوه ارزیابی املاک استفاده می‌کنند.

رعایت اصول ایمنی و کیفیت ساخت

بی‌شک مواد و مصالح استفاده شده در ساخت یک ساختمان و رعایت اصول ایمنی و تأمین امنیت جانی و مالی ساکنین یک موضوع بسیار مهم و ضروری است. اگر هر کدام از این پارامترهای گفته شده، در یک ساخت‌وساز رعایت نشوند، تأثیر بسیار منفی در ارزش آن ملک و قیمت‌گذاری کارشناسان خواهد داشت.

میزان روشنایی و نورگیری ملک مسکونی

از دیگر مواردی که کارشناسان در هنگام ارزیابی یک زمین به آن توجه می‌کنند، میزان روشنایی و نورگیری ملک است. البته تأثیر این عامل در قیمت‌گذاری نسبت به سایر عوامل گفته شده کم‌تر است. اما بی‌شک این مورد در تعیین ارزش ملک بدون تأثیر نیست.

چند بر بودن ملک مسکونی

همان‌طور که گفته شد کارشناسان در هنگام تعیین ارزش یک ملک، پارامترهای بسیار مختلفی را بررسی می‌کنند. یکی از این پارامترها توجه به چند بر بودن ملک است. یک بر، دو بر، سه بر، یک نبش، دو نبش، سه نبش، بر اصلی، سر دو نبشِ و… بودن یک ملک در نحوه ارزیابی املاک اثرگذار است.

جنس نمای ساختمان

جنس نمای ساختمان همانند مواد و مصالح استفاده شده در ساخت آن، در تعیین قیمت یک ملک اثر دارد. هر چند اثر گذاری جنس نمای ساختمان در ارزش یک ملک، کم‌تر از مصالح ساخته شده و ایمنی یک سازه است.

امکانات رفاهی ملک

وقتی قصد خرید یک ملک را دارید امکانات رفاهی آن سازه همانند دسترسی‌ها، آسانسور، پارکینگ، محیط و… یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در نحوه ارزیابی املاک است. کارشناسان در هنگام ارزش‌گذاری یک زمین به امکانات رفاهی آن ملک توجه ویژه‌ای دارند.

سال ساخت و عمر خانه

سازه‌ها در گذر عمر، کارایی و دوام خود را از دست می‌دهند. از این رو هر چقدر که یک ساخت‌وساز جدید باشد، از ارزش بیش‌تری برخوردار است. ساختمان‌هایی که در طی 10 سال اخیر ساخته شده‌اند، از ارزش نسبت بالایی نسبت به سازه‌های قدیمی‌تر هستند.

تعداد واحدهای موجود در املاک مسکونی آپارتمانی

تعداد واحدهای موجود در یک سازه از دیگر عوامل مهم در تعیین ارزش‌گذاری نهایی آن است. ‌تعداد واحدها بایستی در محدوده استانداردی باشد. به‌طوری که تعداد کم واحد یا بالعکس تعداد بسیار زیادی از واحدها در یک ساختمان، می‌تواند اثرات منفی در قیمت‌گذاری داشته و ارزش آن را کم‌تر کند. تعیین این موضوع که آیا تعداد واحدهای موجود در املاک در محدوده استاندارد هستند یا نه بر عهده کارشناسان دادگستری است.

توجه داشته باشید که به غیر از عوامل گفته شده در این بخش، موارد دیگری نیز وجود دارند که نحوه ارزیابی املاک را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این عوامل مربوط به شرایط محیطی و موقعیت قرارگیری ملک می‌شوند. در بخش بعدی صحبت‌های بیشتری از آن‌ها می‌شود.

تأثیر منطقه و محله در قیمت‌گذاری املاک

محیط و موقعیت قرارگیری یک ملک بر نحوه ارزیابی و قیمت‌گذاری آن از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی است. در ادامه مهم‌ترین این عوامل بررسی شده‌اند.

حسن شهرت منطقه‌ای

بی‌شک هر فردی دوست دارد ملکی که خریداری می‌کند، در یک محیط آرام و ایمن باشد. هر شهری از چندین و چند منطقه مختلف تشکیل شده است. برخی از این مناطق از نظر حسن شهرت، در جایگاه مطلوبی قرار دارند. هر چقدر یک ملک در منطقه‌ای مناسب قرار گرفته باشد در نحوه ارزیابی املاک یک امتیاز بسیار مثبتی حساب می‌شود. منطقه‌ای که یک ملک در آن قرار می‌گیرد تأثیر بسیار زیادی بر ارزش و قیمت آن خواهد داشت.

محل قرار گیری ملک از نظر وجود گسل‌های زلزله

کشور ایران در منطقه لرزه‌خیزی واقع شده است. به‌طوری‌که شهرها و مناطق زیادی بر روی گسل قرار دارند. ترس از زلزله یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های مردم ایران است. با اینکه این کشور به طور کلی لرزه‌خیز است اما با این حال، برخی از مناطق آن، از گسل‌های فعال به دور هستند و خطر لرزه جدی آن‌ها را تهدید نمی‌کند.

اگر یک ملک در مناطقی باشد که هیچ گسل فعالی در اطراف آن نیست و احتمال وقوع زلزله بزرگ بسیار کم است، قیمت و ارزش آن افزایش می‌یابد. برعکس این موضوع نیز صادق است. به‌طوری‌که اگر یک ملک در مناطقی که خطر زلزله در آنجا زیاد است، واقع شده باشد، در نحوه ارزیابی املاک، تأثیر منفی بر روی قیمت نهایی آن خواهد داشت.

مرغوبیت خاک زمین

هر چقدر خاک یک منطقه بهتر باشد، کیفیت و دوام سازه‌های احداث شده بر روی آن نیز افزایش خواهد یافت. از این رو کارشناسان دادگستری، در هنگام قیمت‌گذاری یک ملک، مرغوبیت خاک آن را نیز در نظر می‌گیرند.

موقعیت جغرافیایی ملک

دسترسی ملک به مسیرهای اصلی شهر و مراکز مختلف از جمله از عوامل تأثیرگذار بر روی قیمت نهایی یک ملک است. هر چقدر یک ساختمان از دسترسی بهتری برخوردار باشد، قیمت آن نیز افزایش می‌یابد.

کاربردهای ارزشیابی ملک

ارزش‌گذاری یک ملک کاربردهای بسیار زیادی دارد که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها پرداخته‌ایم.

یکی از مهم‌ترین کاربردهای قیمت‌گذاری یک زمین، دعواهای ملکی است. در این موقعیت‌ها قاضی دستور می‌دهد تا زمین مناقشه‌ای، طبقه نظر کارشناسان قیمت‌گذاری شود. از آن گذشته این کار در هنگام تعیین میزان مالیات پرداختی نیز بسیار مفید است. یعنی ارزش‌گذاری ملک‌های یک فرد باعث می‌شود تا وی بر اساس دارایی که دارد مالیات بپردازد و از پرداخت مبالغ بیشتر یا مبالغ کم‌تر از میزان دارایی‌اش خودداری شود. در واقع این کار باعث ایجاد عدالت در سیستم مالیات‌دهی نیز می‌شود.

از آن گذشته اگر املاک یک فردی توسط بام یا شاکی‌های خصوصی توقیف شود، با استفاده از نحوه ارزیابی املاک، دقیقاً ارزش واقعی آن‌ها مشخص می‌شود تا در این زمینه زیانی برای فرد یا شاکی وجود نداشته باشد.

در برخی از مواقع نیز یک ملک از پدر و مادر بر فرزندانشان به ارث می‌ماند. اگر یکی از فرزندان قصد فروش ملک و بقیه قصد نگه‌داری از آن را داشته باشند، با ارزش‌گذاری دقیق ملک می‌توانند سهم وارثی که خواهان فروش ملک بود را پرداخت کنند و ملک بین بقیه اشخاص تقسیم شود.

در بخش دیگر نیز برای تعیین ارزش‌ها و دارایی‌های یک شرکت، املاک آن‌ها را ارزیابی می‌کنند تا بتوانند دید نسبتاً منطقی از قدرت مالی آن‌ها داشته باشند.

همان‌طور که مشاهده کردید ارزیابی یک ملک کاربردهای زیادی در زمینه‌های مختلف دارد و ما در این بخش تنها به بررسی مهم‌ترین آن‌ها پرداختیم. به طور کلی نحوه ارزیابی املاک و قیمت‌گذاری بر روی آن‌ها باعث ایجاد عدالت و حل اختلافات و دعواهای ملکی است.

نحوه ارزیابی حقوقی ملک و نحوه کارشناسی

حال که با مفهوم قیمت‌گذاری زمین و کاربردهای آن آشنا شدید و دانستید که نحوه ارزیابی املاک تا چه حتی می‌تواند مهم باشد، بد نیست که از نحوه انجام این کار نیز مطلع شوید. به همین خاطر ما در این بخش صفر تا صد مراحلی که در ارزیابی یک ملک طی می‌شود را به صورت گام به گام برای شما شرح خواهیم داد.

ثبت درخواست

در مرحله اول و قبل از هر کاری بایستی صاحب ملک به یکی از کارشناسان رسمی دادگستری مراجعه کرده و درخواست خود مبنی بر تمایل وی برای ارزیابی و قیمت‌گذاری املاک خود را ثبت کند.

ارائه اسناد ملک

بعد از مراجعه به کارشناس رسمی دادگستری و ثبت درخواست خود، موظف هستید تا تمامی مدارک لازم که توسط کارشناس اعلام می‌شود را به وی تحویل دهید. از جمله از مدارک لازم برای این کار عبارت‌اند از:

• محل قرارگیری ملک
• نوع و میزان مساحت ملک
• نوع ساخت ملک
• ویژگی‌های ساختمان نظیر مواردی از قبیل پارکینگ، وجود انباری و…
• ارائه سند مالکیت
• و…

موارد گفته شده تنها بخشی از اسناد و مدارک لازم برای ارزیابی ملک بودند. کارشناس دادگستری لیست کامل از مدارک مورد نیاز را برای شما ارائه خواهد داد.

توجه داشته باشید که در ارائه اسناد و املاک نهایت حساسیت و دقت را به خرج دهید تا مغایرتی وجود نداشته باشد. چرا که وجود اختلافاتی در مدارک و اصل ساختمان، در نحوه ارزیابی املاک اختلال ایجاد شده و این پروسه زمان‌برتر می‌شود.

تعیین نوع کاربری ملک

در مرحله بعد بایستی نوع کاربری یک ملک مشخص باشد. این کار از این رو انجام می‌شود که نحوه ارزیابی املاک تجاری، اداری و مسکونی با یکدیگر متفاوت بوده و معیارهای مختلفی در هر کدام مورد بررسی و سنجش قرار می‌گیرند.

استعلام وضعیت ملک

حال نوبت به استعلام وضعیت ثبتی ملک می‌رسد. در این مرحله وضعیت مالکیت ملک از نظر قرارگیری یا عدم قرارگیری در طرح مشخص می‌شود. این مرحله یکی از مهم‌ترین مراحل در نحوه ارزیابی املاک است.

بررسی منافع و تصرفات ملک

پس از انجام مراحل قبل، نوبت به بررسی منافع ملک و تصرفات در ملک می‌رسد. این کار بدان دلیل مهم است که ممکن است در زمان معامله ملک منافع اشخاص ثالث یا مواردی مثل حق ارتفاق و… مطرح باشد.

بررسی عیوب پنهان ملک

در نحوه ارزیابی املاک، این مرحله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. می‌توان چنین گفت که کارشناسان دادگستری در آن دقت فراوانی به خرج می‌دهند.

به‌طور مثال در ارزیابی یک ملک هزینه بازسازی و نگهداری از آن را مشخص می‌کنند یا به مسائل فنی و تاسیساتی ملک توجه می‌کنند.

بررسی بدهی‌های ملک

یک ملک یا ساختمان اداری، مسکونی و… ممکن است بدهی‌هایی داشته باشد. مواردی همچون دررهن‌بودن ملک، داشتن بدهی به مراکز و ادارات دولتی و… در این دسته قرار دارند. از این رو یکی از مهم‌ترین مواردی که بایستی در نحوه ارزیابی املاک مورد توجه کارشناسان قرار بگیرد، بررسی بدهی‌های آن است. این کار برای این انجام می‌شود که بعداً ملک تعیین شده دچار مشکلات حقوقی نشود.

بررسی پلاک ثبتی سند

در نحوه ارزیابی املاک، یکی از مواردی که کارشناسان بررسی می‌کنند محل قرارگیری ملک و مشاهده وضعیت آن نسبت به دیگر املاک اطراف ملک است. بررسی پلاک ثبتی سند ملک باعث می‌شود تا کارشناسان از این موضوع که ملک در حریم خصوصی املاک دیگر وارد نشده است، اطمینان حاصل کنند.

بررسی پایان کار ملک

در این مرحله، پایان کار یک ساختمان مورد بررسی کارشناسان قرار می‌گیرد تا آنان از جهت عدم وجود تخلف ساختمانی در بنا که ممکن است بعدها درگیر مسائل جریمه یا حتی شدیدتر از آن مسئله، یعنی تخریب بنا در میان باشد، اطمینان حاصل کنند.

بررسی میزان عقب نشینی در ملک

این کار به‌خاطر این انجام می‌شود که در برخی از مواقع برای عریض کردن کوچه یا خیابان، ساختمان باید عقب‌نشینی کند. در صورت عقب‌نشینی سازه، از میزان متراژ آن کاسته شده و طبیعتاً قیمت ملک نیز کاهش می‌یابد. از این رو در ارزیابی و قیمت‌گذاری خانه‌ها و ساختمان‌های اداری؛ مسئله عقب‌نشینی به‌طور دقیقی بررسی می‌شود.

بررسی تملک دولت

برخی از ملک‌ها ممکن است تحت تاثیر طرح‌های عمرانی و شهرداری قرار گرفته و به تملک دولت درآیند. از این رو حتماً بایستی این مسئله توسط کارشناسان بررسی شود.

اعلام قیمت توسط کارشناس

در بررسی نحوه ارزیابی املاک، به مرحله آخر رسیدیم. در این مرحله کارشناس پس از انجام مراحل قبل و با در نظر گفتن شرایط مختلف که در بخش‌های قبل مقاله به طور کامل شرح دادیم، قیمت واقعی و بی‌طرفانه ملک را اعلام می‌کند. قیمت اعلام شده توسط کارشناس دارای ارزش و اعتبار در مراجع دولتی است.

کلام آخر

ممکن است افراد تحت شرایط مختلفی به ارزشیابی املاک و مستغلاتی که دارند اقدام کنند. نحوه ارزیابی املاک یک کار بسیار مهم بوده و حتماً لازم است تا توسط کارشناسان رسمی دادگستری انجام شود. در غیر این صورت هیچ‌گونه ارزشی نخواهد داشت. اگر شما هم قصد قیمت‌گذاری بر روی ملک‌های خود را دارید، املاک و اسناد مورد نیاز را که توسط کارشناس ارائه می‌شود را تهیه کرده و با ثبت درخواست خود منتظر قیمت‌گذاری آن باشید.

در صورتی که نیاز به دریافت مشاوره برای ارزیابی املاک، مشاوره حقوقی خرید ملک و … دارید همین حالا می‌توانید با آکادمی شزوما تماس بگیرید. کارناسان ما آماده ارائه مشاوره حقوقی به شما هستند. همچنین امکان دریافت نوبت مشاوره با دکتر محمدرضا شایگان، بنیان‌گذار کارگروه حقوقی-سرمایه‌گذاری شزوما وجود دارد. اگر نمی‌دانید محمدرضا شایگان کیست ویدئو زیر را ببینید.